Từ chuyến hành trình EDUTOUR FINLAND 2025, SEA Việt Nam đã có cơ hội được tiếp nhận những giá trị cốt lõi trong hệ thống giáo dục Phần Lan – nơi mọi người đều có cơ hội học tập, phát triển và bắt đầu lại, bất kể xuất phát điểm hay lựa chọn con đường của mình.
1. Bình đẳng từ những năm đầu đời
Ở Phần Lan, giáo dục bắt buộc kéo dài từ 6 đến 18 tuổi, hoàn toàn miễn phí – bao gồm bữa trưa, sách giáo khoa, phương tiện và dịch vụ hỗ trợ học tập.
Ngay từ bậc mầm non, việc học được gắn với vận đông và trải nghiệm. Tư tưởng “learning through play” không chỉ là phương pháp, mà là niềm tin: trẻ học tốt nhất khi được khám phá bằng cả cơ thể và cảm xúc.
Những lớp học trong rừng, nơi trẻ học từ thiên nhiên, trở thành hình ảnh quen thuộc và là biểu tượng cho cách giáo dục Phần Lan nuôi dưỡng sự tò mò và tự do.
2. Hòa nhập toàn diện cho trẻ có nhu cầu đặc biệt
Giáo dục Phần Lan hướng đến sự hòa nhập và tôn trọng khác biệt. Trẻ có nhu cầu đặc biệt được học cùng các bạn khác, có giáo viên chuyên biệt, chuyên viên tâm lý và cố vấn hướng nghiệp hỗ trợ.
Mỗi học sinh có một kế hoạch học tập cá nhân (IEP) giúp phát triển theo năng lực riêng.
Phần Lan không dạy để phân loại học sinh, mà dạy để mỗi người đều có cơ hội tiến lên, không bị giới hạn bởi hoàn cảnh hay năng lực ban đầu. Bởi năng lực không đo bằng chuẩn mực chung mà bằng tiềm năng riêng của từng người.
3. Học nghề hay học phổ thông – khác hướng, cùng giá trị
Sau khi hoàn thành chương trình cơ bản, học sinh có thể chọn trung học phổ thông hoặc giáo dục nghề (VET). Cả hai hướng đi đều bình đẳng và có thể dẫn đến các bậc học cao hơn.
Học sinh nghề có thể học tiếp lên đại học khoa học ứng dụng, lấy bằng thạc sĩ hoặc chuyển sang đại học nghiên cứu. Không có “bậc cao – bậc thấp”, chỉ có hướng đi phù hợp với năng lực và mục tiêu cá nhân.
Chính điều này giúp giáo dục Phần Lan phát triển bền vững, không lãng phí nhân lực và đảm bảo mọi tiềm năng đều được phát huy.
4. Học để làm – Làm để học tốt hơn
Ở Phần Lan, học tập gắn liền với thực tiễn và năng lực nghề nghiệp. Sinh viên muốn học thạc sĩ khoa học ứng dụng phải có ít nhất 2 năm kinh nghiệm làm việc sau khi tốt nghiệp cử nhân.
Nhờ đó, việc học sau đại học không chỉ là nối dài bằng cấp, mà là phát triển nghề nghiệp có mục tiêu rõ ràng. Người học trở lại trường với trải nghiệm thực tế, mang theo những câu hỏi từ công việc – và học để tìm lời giải cho chính mình.
Chu trình “học – làm – học tiếp” giúp tri thức được tái đầu tư liên tục, tạo nên một hệ sinh thái giáo dục bền vững.
5. Học tập suốt đời – Cơ hội bắt đầu lại cho mọi người
Học tập suốt đời (Lifelong Learning) là giá trị cốt lõi trong hệ thống giáo dục Phần Lan. Bất kỳ ai – học sinh, người lao động hay người đã nghỉ hưu – đều có thể quay lại học tập.
Hệ thống giáo dục người lớn, đại học mở và chương trình đào tạo lại giúp công dân cập nhật kiến thức, chuyển nghề hoặc phát triển kỹ năng mới.
Ở Phần Lan, thất bại trong học tập hay công việc không phải là dấu chấm hết, mà là khởi đầu cho một hành trình mới.
6. Bình đẳng – Không chỉ trong chính sách, mà trong niềm tin
Giáo dục Phần Lan không dựa trên cạnh tranh, mà dựa trên niềm tin vào con người. Giáo viên được tin tưởng để sáng tạo, học sinh được tin tưởng để chủ động.
Bình đẳng trong giáo dục không chỉ là mở cửa cho tất cả, mà là tin rằng ai cũng có thể bước qua cánh cửa đó và thành công theo cách riêng của mình.
Một hệ thống giáo dục hiệu quả, theo Phần Lan, không cần nhiều kỳ thi hay sự ganh đua, mà cần niềm tin, cơ hội và công bằng. Ở đây, học tập không chỉ để đạt đến đích, mà để mỗi người có thể đi xa hơn ở bất kỳ thời điểm nào của cuộc sống.
“Học tập bình đẳng không có nghĩa ai cũng giống nhau, mà là ai cũng có cơ hội để phát triển theo cách riêng của mình.”
7. SEA Việt Nam và bài học từ hành trình EDUTOUR FINLAND 2025
Qua chuyến đi EDUTOUR FINLAND 2025, SEA Việt Nam nhận thấy rằng:
Một hệ thống giáo dục bền vững không chỉ nằm ở cơ sở vật chất hay chính sách, mà nằm ở niềm tin – con người – và khả năng học tập suốt đời.
Giáo dục Phần Lan là minh chứng rằng:
- Bình đẳng không chỉ là quyền, mà là nền tảng của sự phát triển.
- Học tập không có điểm dừng, mà là hành trình trọn đời để con người không ngừng lớn lên.
