Giữa nền giáo dục được xem là hạnh phúc nhất thế giới, Phần Lan vẫn khiến chúng tôi – những người làm giáo dục Việt Nam – không khỏi ngạc nhiên khi chứng kiến một “lớp học” giữa rừng già. Không bảng đen, không phấn trắng, chỉ có tiếng mưa, tiếng gió và những đôi mắt háo hức của trẻ thơ.
Chuyến tham quan Trung tâm Thiên nhiên Haltia trong hành trình EDUTOUR FINLAND 2025 đã mở ra cho SEA Việt Nam một góc nhìn mới về cách con người học từ chính thiên nhiên – một bài học giản dị mà sâu sắc.
Khi thiên nhiên trở thành người thầy lớn nhất
Giữa khu rừng quốc gia Nuuksio, cách thủ đô Helsinki khoảng 30 km, có một ngôi trường đặc biệt mang tên Haltia – Trung tâm Thiên nhiên Phần Lan. Ở đây, trẻ em không chỉ học về thiên nhiên, mà thực sự học trong thiên nhiên – một triết lý giáo dục mà đoàn SEA Việt Nam được tận mắt chứng kiến trong hành trình EDUTOUR FINLAND 2025.
Trải nghiệm học giữa mưa và gió
Ngày chúng tôi đến, trời mưa nhẹ, nhiệt độ chỉ khoảng 5°C. Thế nhưng, người Phần Lan luôn tin rằng: “Không có ngày thời tiết xấu, chỉ có bộ quần áo chưa phù hợp.”
Và thế là tiết học vẫn diễn ra giữa rừng. Những “học sinh” 4–6 tuổi khoác áo mưa, mang ủng, cầm kính hiển vi nhỏ, khung ảnh bìa và giấy màu để tìm sắc lá, nghe tiếng mưa và sáng tạo nên bức tranh rừng của riêng mình.
Âm thanh của gió, lá và tiếng cười vang giữa rừng – một tiết học không có trong giáo án, nhưng khắc sâu trong tâm trí.
Giáo viên – người dẫn đường, không phải người giảng bài
Điều khiến chúng tôi ấn tượng là cách giáo viên ở đây trao quyền học cho học sinh. Không có giọng giảng thao thao, không bảng đen phấn trắng. Cô giáo chỉ khẽ hỏi: “Các bạn thấy gì khác biệt?”
Từ sự tò mò ấy, trẻ học được bài học lớn: thiên nhiên không yếu ớt, mà kiên cường và đầy trí tuệ. Trẻ tự quan sát, tự so sánh và tự rút ra bài học về khả năng thích nghi của muôn loài. Được chạm thật vào thiên nhiên – lông sói, tổ chim, da cáo – để hiểu sâu hơn về thế giới quanh mình.
Giáo viên chỉ đứng sau, quan sát và khích lệ, giúp mỗi đứa trẻ dần tự tin hơn sau từng lần bước ra rừng. Ở Phần Lan, ít nhất mỗi tuần một buổi, học sinh được ra ngoài để thiên nhiên trở thành một phần của nhịp học đường, chứ không phải “hoạt động ngoại khóa”.
Góc nhìn từ SEA Việt Nam: Khi bài học xanh có thể bắt đầu từ sân trường
Từ trải nghiệm tại Haltia, SEA Việt Nam nhận ra điều cốt lõi không nằm ở mô hình, mà ở tinh thần giáo dục:
- Lấy thiên nhiên làm môi trường học tập chủ động.
- Khơi dậy sự tò mò và khả năng quan sát của trẻ.
- Đặt giáo viên vào vai trò người dẫn dắt, không phải người áp đặt.
Tại Việt Nam, mô hình “lớp học xanh” hoàn toàn có thể được khởi đầu từ những điều nhỏ: một buổi học ngoài sân trường, góc vườn trồng cây, hay chuyến quan sát công viên. Dụng cụ học chỉ cần đơn giản – kính lúp, hộp mẫu, sổ tay – nhưng cách tổ chức, đặt câu hỏi và kết nối bài học mới là yếu tố quyết định.
Kết nối và lan tỏa
Chúng tôi rời Haltia với đôi giày dính bùn, nhưng trong lòng mang theo cảm xúc trong trẻo: kiến thức thật sự bắt đầu từ những gì chạm được, cảm được và trải nghiệm được.
SEA Việt Nam tin rằng:
“Không cần có rừng như Phần Lan – chỉ cần có những người thầy biết mở cánh cửa dẫn trẻ bước ra thiên nhiên.”
Và đó cũng chính là bài học xanh mà chúng tôi mong muốn mang về Việt Nam – để trẻ em Việt cũng được học, chơi và lớn lên cùng thiên nhiên.
