Trong thời kỳ hội nhập toàn cầu, giáo dục Việt Nam đang đứng trước bước ngoặt quan trọng — nơi những triết lý truyền thống và hiện đại cùng hòa quyện, tạo nên bản sắc riêng. Với sứ mệnh “Hợp lực để thành công”, Tổ chức Giáo dục SEA Việt Nam mong muốn cùng cộng đồng giáo dục nhìn lại, thấu hiểu và lan tỏa những giá trị cốt lõi định hình nền giáo dục Việt Nam hôm nay.
Bối cảnh: Khi giáo dục Việt Nam bước vào kỷ nguyên hội nhập
Trong kỷ nguyên toàn cầu hóa, giáo dục Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ, với sự đan xen của nhiều hệ tư tưởng và triết lý giáo dục. Từ truyền thống Á Đông đến ảnh hưởng phương Tây, từ mô hình Xã hội Chủ nghĩa đến các yếu tố thị trường – tất cả cùng hòa quyện, phản ánh hành trình phát triển đa chiều của quốc gia.
Với sứ mệnh “Hợp lực để thành công”, Tổ chức Giáo dục SEA Việt Nam không chỉ nghiên cứu, học hỏi mà còn lan tỏa các triết lý giáo dục tiến bộ, mà còn kết nối các nguồn lực – từ học thuật, doanh nghiệp đến cộng đồng – để cùng kiến tạo một nền giáo dục nhân văn, sáng tạo và hội nhập.
Mô hình Nhà nước kiến tạo định hướng Xã hội Chủ nghĩa (Developmental State with Socialist Orientation)
Mô hình này đóng vai trò như “Khung thể chế” trong hoạch định và điều phối chính sách giáo dục ở Việt Nam. Trong tiến trình đổi mới, mô hình Nhà nước kiến tạo định hướng xã hội chủ nghĩa là nền tảng định hình chính sách giáo dục Việt Nam. Nhà nước vừa đóng vai trò lãnh đạo, vừa tạo không gian cho thị trường, xã hội và cộng đồng giáo dục cùng phát triển.
Hai trụ cột nổi bật của mô hình này là:
-
Embedded Autonomy: Nhà nước dẫn dắt phát triển nhưng không can thiệp cứng nhắc, hướng đến lợi ích chung.
-
Meritocratic Bureaucracy: Xây dựng đội ngũ cán bộ tinh hoa, có năng lực và lý tưởng phụng sự.
Theo Nghị quyết 71 của Quốc hội Việt Nam, giáo dục được xác định với ba ưu tiên chiến lược:
1️⃣ Thu hút, trọng dụng nhân tài.
2️⃣ Phát triển đội ngũ chuyên gia – tư vấn – khoa học giáo dục chất lượng cao.
3️⃣ Cải thiện đời sống và môi trường làm việc cho nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục.
“Glonacal” – Sự giao thoa toàn cầu, khu vực, quốc gia và địa phương
Giáo dục Việt Nam đang phát triển trong không gian đa tầng ảnh hưởng:
-
Toàn cầu (Global): Tiếp cận chuẩn quốc tế, giáo dục khai phóng, và chuyển đổi số.
-
Khu vực (Regional): Ảnh hưởng từ hệ thống giáo dục Đông Á, Liên Xô – Đông Âu.
-
Quốc gia (National): Phản ánh định hướng chính trị – văn hóa đặc thù Việt Nam.
-
Địa phương (Local): Sự sáng tạo và thích ứng của nhà trường, giáo viên, phụ huynh.
Tổ chức Giáo dục SEA Việt Nam nhận thấy, chính sự giao thoa “glonacal” này tạo nên bản sắc độc đáo cho giáo dục Việt Nam – nơi các giá trị toàn cầu được bản địa hóa để phù hợp với con người và văn hóa Việt.
Bốn nền tảng triết lý giáo dục cùng song hành tại Việt Nam
Bức tranh triết lý giáo dục Việt Nam hiện nay là sự kết hợp của bốn hệ triết lý lớn, mỗi nền tảng đều để lại dấu ấn sâu đậm:
-
Chủ nghĩa Xã hội: Đề cao vai trò lãnh đạo của Nhà nước, giáo dục đạo đức và mục tiêu bình đẳng xã hội.
-
Khổng giáo: Kế thừa tinh thần hiếu học, trọng thi cử và vai trò của gia đình trong giáo dục.
-
Giáo dục Tự do / Khai phóng: Ảnh hưởng từ phương Tây, tôn trọng tự do học thuật, khuyến khích tư duy phản biện và sáng tạo.
-
Tân Tự do (Neoliberal): Hướng đến hiệu quả, đo lường, cạnh tranh, và phát triển thị trường giáo dục tư nhân.
Chính sự “pha trộn” linh hoạt giữa bốn nền tảng này đã tạo nên diện mạo đặc trưng của giáo dục Việt Nam trong thời kỳ hội nhập – vừa gìn giữ bản sắc dân tộc, vừa hòa nhập cùng thế giới.
Vai trò của dư luận xã hội trong định hình triết lý giáo dục
Một nét đặc thù của Việt Nam là dư luận xã hội có ảnh hưởng lớn đến chính sách và thực tiễn giáo dục. Phụ huynh, giáo viên, học sinh, giới học thuật và truyền thông không chỉ là đối tượng thụ hưởng mà còn tham gia phản biện, điều chỉnh và lan tỏa các giá trị giáo dục mới.
Tổ chức Giáo dục SEA Việt Nam luôn coi đây là một trong những động lực quan trọng của cải cách:
“Mọi thay đổi bền vững đều bắt đầu từ sự đồng thuận và hợp lực của cộng đồng giáo dục.”
Nhà nước kiến tạo xã hội chủ nghĩa – Trục điều phối giữa các triết lý
Trong bức tranh đa tầng triết lý, Nhà nước kiến tạo định hướng xã hội chủ nghĩa giữ vai trò “trục điều phối trung tâm”, giúp các tư tưởng giáo dục khác cùng tồn tại và hỗ trợ lẫn nhau:
-
Bảo đảm công bằng và định hướng xã hội (XHCN).
-
Gìn giữ giá trị học thuật và tinh thần hiếu học (Khổng giáo).
-
Khuyến khích sáng tạo, tự do học thuật (Khai phóng).
-
Ứng dụng quản trị hiện đại và tư duy hiệu quả (Tân Tự do).
Hợp lực để thành công – Hướng đến nền giáo dục nhân văn và hội nhập
Bức tranh triết lý giáo dục Việt Nam là cấu trúc đa nguồn – đa chiều, phản ánh lịch sử, văn hóa, và hành trình hội nhập toàn cầu. Trong hành trình ấy, Tổ chức Giáo dục SEA Việt Nam kiên định với triết lý hành động:
“Hợp lực để thành công” – Kết nối tri thức, con người và giá trị để kiến tạo tương lai giáo dục Việt Nam.
SEA Việt Nam hướng tới mục tiêu:
-
Đồng hành cùng nhà trường và nhà giáo trong đổi mới tư duy sư phạm.
-
Hợp tác cùng chuyên gia và doanh nghiệp trong xây dựng mô hình giáo dục bền vững.
-
Góp phần hình thành thế hệ học sinh – công dân toàn cầu, nhân văn, sáng tạo và hội nhập.
